Spc (کنترل آماری فرایند)
مجموعه ای از ابزارهای حل مشکل که بتواند باعث ثبات در فرایند تولید شده و کیفیت را افزایش دهد.
چه زمانی باید از این ابزار استفاده شود؟ 1- در هنگام وقوع خطا و مغایرت در فرایند2- همیشه یا طی هر ماه فرایند باید آنالیز و بررسی شود
تابع نرمال:
در كنترل آماري فرآيند به فرآيندي تحت كنترل مي گويند كه شكل توزيع ميانگين نمونه هاي آن شبيه به توزيع نرمال باشد در اينصورت مي توان
گفت كه رفتار فرآيند اصلي ثابت بوده و تحت کنترل است.
ابزارهای کیفی: 1- برگه ثبت داده ها2- هیستوگرام 3- پارتو 4- علت و معلول 5- تمرکز نقض ها 6- پراکندگی 7- نمودار کنترل
- ثبت داد ها : برگه ای جهت ثبت داده ها و اطلاعات بوده تا بتوان از طریق داده ها آن ها را تحویل کرد
- هیستوگرام: نمودار میله ای است که تصویری از داده ها می دهد تا بتوان شکل توزیع و تمایل یا پراکندگی (دسته بندی داده ها) را بررسی کرد
- پارتو : نمودار میله ای است که علل مشکلات بوجود آمده را با فراوانی آنها مقایسه می کند(اصل 80-20)
- علت و معلول(استخوان ماهی) : می توان علت ها را در مورد یک مشکل بررسی نمود
- تمرکز نقص ها: برای کمیت های وصفی است و از حالت تصویری می توان تمرکز نقص ها را دریافت و استباط نمود
- پراکندگی: نموداری که جهت پی بردن رابطه بین دو متغییر استفاده کرد
- کنترل: این نمودار شامل هدف CL، UCL,LCL است که اگر نقطه ای خارج از کنترل باشد باید اقدام اصلاحی انجام شود
R پراکندگی= دامنه=دقت X میانگین = صحت
انواع نمودارهای کنترلی
نمودار کنترلی X-R: وقتی که تعداد نمونه ها کمتر از 10 عدد باشد از این نمودار استفاده می شود تا نیازی به محاسبه انحراف معیار نداشته باشیم
نمودار X-S : وقتی که تعداد نمونه بین 30-25 عدد باشد
نمودار I-MR: برای نمونه گیری انفرادی استفاده می شود مثل درجه حرارت کوره یا فشار یک سیال( I کنترل میانگین- MR تغییر پذیری فرایند)
انواع نمودار وصفی
- نمودار کنترل نسبت اقلام معیوب (P) : در شرایطی که کنترل درصد اقلام نامنطبق یا معیوب شده مورد نظر باشد
- نمودار کنترل تعداد اقلام معیوب (NP): تعداد اقلام نامنطبق را نشان می دهد (تعداد خرابی ها)
- نمودار تعداد عیوب(C) : تعداد عیوب حاصل از یک فرایند بر روی تعداد مشخصی از محصول می باشد( تعداد عیب قطعه در شرایط نمونه ثابت) یا تعداد عیب های قطعات رادر یک شیفت تولیدی یا بازه مشخص شمرده می شود
- نمودار کنترل تعداد عیوب در واحد محصول (U) : این نمودار در شرایط نمودار C به کار می رود با این تفاوت که تعداد عیوب در واحد محصول کنترل شود(تعداد عیب در هر محصول خروجی یا ارسالی) مانند تعداد عیب ها در روی یک شیشه
تفاوت U و C: در هر نمونه گیری در نمودار C تعداد عیب را می یابد ولی در نمودار U در هر قطعه از محصول خروجی اگر عیب یا تعداد عیب پیدا شود باید نمودار رسم نمود
شاخص های مهم:
CP( توانایی فرایند) یا پراکندگی R: اگر فقط تولیدات در محدوده مشخصات نقشه( محدوده مورد نظر مشتری) باشد قابل قبول است- هر فرایندی می تواند تحت کنترل و تحت فرایند باشند اما باید خواسته مشتری را در نظر گرفت ( چون p داره پس پراکندگی J) دقت
برد عبارت است اختلاف بین بزرگترین اندازه با کوچکترین ، در واقع برد یا پراکندگی فقط فاصله پراکندگی را نشان می دهد
با توجه به اينكه برد فقط به بيان فاصله پراكندگي اكتفا ميكند و به چگونگي پراكندگي داخل اعضا نمي پردازد لذا از مقياس انحراف معيار كه داراي حساسيت بيشتر براي تعيين پراكندگي بوده استفاده می شود( در صورتیکه بخواهیم فراوانی داده ها(توزیع) را مثل اینکه بخواهیم بدونیم از 125 نمونه 50 تا در مرکز و یا در کدام منطقه قرار داد و تعدادش چقدر هست از انحراف معیار استفاده می شود)
چرا از تابع نرمال استفاده می کنند؟
فرایندهای تولیدی به علت وجود تغییرات ، احتمالی هستند برای اطلاع درباره فرایند احتمالی ، لازم است تابع احتمال را بشناسیم . در طبیعت ، تعداد بسیار زیادی تابع توزیع احتمال شناخته شده است که معمولا شناختن تابع توزیع جامعه آماری آن دشوار است
به عنوان مثال پس از شناخت توزیعی مثل پواسون ، محاسبه میانگین و پراکندگی تابع مشکل تر از تابع نرمال خواهد بود
شکل توزیع نرمال باید متقارن و یا زنگوله ای باشد
پارامترهای توزیع نرمال ، میانیگن و انحراف معیار می باشد
تمرکز نقاط ( نمونه ها) بیشتر باید در مرکز خط رسم شده باشد
چولگی نامتقارن یک تابع نرمال نمی باشد
اثبات شده كه چنانچه از توزيع هاي دلخواه ولي ثابت ) شكل , ميانگين و انحراف معيار( نمونه هاي به حد كافي بزرگ را انتخاب نمائیم ,ميانگين نمونه ها به سمت نرمال ميل مي كند
CP بزرگتراز یک بیانگرتواانا بودن فرایند را نشان می دهد و قطعات سالم تولید می شوند CP برابر یک احتمال ریسک تولید قطعات معیوب وجود دارد و فرایند دقیقا برابر با تلرانس نقشه است CP کوچکتر از یک بیان گر خارج از کنترل بودن تولیدات است
CPK (مرکزیت یا میانگین و صحت) معیاری جهت تشخیص اینکه تولیدات در کدام نقطه بیشتر تمرکز دارند! ایا در مرکزیت یا حد بالا و یا حد پایین هستن یا خیر!
